René Moeskops is 1 maart 2013 definitief met pensioen gegaan na een leven lang werkzaam te zijn geweest in het openbaar vervoer. Altijd actief in het vakgebied van Human Resources Management. Vroeger werd dat gewoon personeelszaken genoemd. René was trouw aan het bedrijf en zijn eigen waarden. Begonnen bij de NZH totdat aanbestedingen zorgde voor een transfer naar Arriva. Daar heeft hij zijn handen vol gehad aan implementaties van nieuwe concessies. Samen met René blikken wij terug op zijn loopbaan en krijgen een goede kijk op de ontwikkelingen van het personeelsbeleid binnen het openbaar vervoer in Nederland.
Je bent in 1974 begonnen bij de NZH. Hoe kwam je daar terecht?
'Na de sociale academie ben ik gaan werken bij de NDSM-werf in Amsterdam. Het was de tijd dat veel arbeiders uit Turkije in Nederland kwamen werken. Met honderden tegelijk kwamen ze aan op Schiphol. Mooie tijd, maar toen las ik een advertentie in de krant voor een bedrijfsmaatschappelijk werker bij de NZH. Dat was mijn droombaan. Als kind wilde ik altijd chauffeur worden. Nu had ik de mogelijkheid om mijn droom en mijn vak te koppelen.'
Je bent dus begonnen als maatschappelijk werker en geëindigd als HRM-manager. Hoe is dat gegaan?
'Ik werkte inderdaad eerst als bedrijfsmaatschappelijk werker voor Haarlem en Leiden. Vanaf 1978 in het noorden van Noord-Holland. Daar kwam steeds meer werk als personeelsfunctionaris bij. Dat ging op een gegeven moment knellen. Vanaf 1986 heb ik mij toegelegd op het werk als personeelsfunctionaris voor de noordelijke regio's van de NZH. Wat volgde waren tal van reorganisaties ter voorbereiding op de marktwerking en de daaruit voortvloeiende aanbestedingen. Die hebben het landschap van het OV voorgoed veranderd.'
Wat voor invloed hadden die ontwikkelingen op jouw werk?
'In 1991 was het project OV x 2, dat een verdubbeling van het aanbod openbaar vervoer nastreefde. Er kwamen tal van nieuwe buslijnen bij en extra inzet op bestaande lijnen. Er werd massaal personeel aangenomen. Daarbij moesten wij creatief zijn om die mensen binnen te krijgen. Je ziet dan dat de eisen naar beneden gaan en dat de arbeidsvoorwaarden vooral ten gunste van het personeel zijn. Later blijkt dan dat dit niet meer houdbaar was, het werd veel te kostbaar. De beweging werd gemaakt om te snijden in de kosten van de arbeidsvoorwaarden. De periode die volgde werd gekenmerkt door de marktwerking. In nagenoeg alle aanbestedingen werd er gesmeten met dienstregelingsuren (DRU's). Ook nu was het weer noodzakelijk om in korte tijd veel personeel aan te nemen. Alleen waren de budgetten, onder druk van de concurrentie, niet overdadig. Toen hebben wij veel profijt gehad van de uitzendorganisaties. Zij stortte zich op het wervingstraject en de opleidingen. In het verleden hadden de bedrijven eigen opleidingsinstituten. Die waren nagenoeg verdwenen en de uitzendorganisaties namen de opleidingen voor hun rekening.'
Wat is in jouw ogen goed geweest een die ontwikkeling en wat slecht?
'Door de aanbestedingen heeft de branche een hele ommezwaai gemaakt. Daar zat een hele goede kant aan en een slechte kant. Er is veel kwaliteit gekomen, zowel in het materiaal als in de bedrijfsvoering. Tot aan de aanbesteding was er weinig gebeurd. Eind vorige eeuw zag het OV er hetzelfde uit als het OV van net na de tweede wereldoorlog. Bussen van 12 meter met stoelen in een rij. Door de aanbestedingen kregen wij bussen met airco, dynamische reisinformatie, reisplanners, etc. Maar ook de arbeidsvoorwaarden werden moderner. Er kwam meer flexibiliteit, uitzendkrachten werden ingezet en er kwam meer efficiency in de roosters. Voor de oudere medewerkers was dat natuurlijk niet altijd een verbetering. Maar het was wel noodzakelijk om de kosten beter in de hand te houden. Maar aan de andere kant, en dat vind ik een negatief gevolg van de marktwerking, werd er ingeleverd op de kwaliteit van het personeel. Er was geen voldoende tijd en geld voor opleidingen en begeleiding van het personeel.'
Hoe zie jij de ontwikkelingen van flexibele inzet van medewerkers?
'Medewerkers vragen zelf om flexibiliteit. Zij willen meer invloed op de tijden dat ze werken. De tijd dat de medewerkers voor 40 uur in dienst waren en het hele jaar waren ingeroosterd is voorbij. Ik denk dat er in de toekomst nog contracten zijn voor 26-30 uur. Ik maak mij wel zorgen over de toekomst. De vergrijzing slaat genadeloos toe in het openbaar vervoer. Het aandeel 50+ is bijzonder hoog. Je moet verjongen maar die mensen moeten wel te vinden zijn. Het wordt een hele uitdaging voor de vervoersbedrijven en uitzendorganisaties om het beroep van buschauffeur aantrekkelijk te houden.'
Wat gebeurde er met je toen je na 31 jaar NZH in 2006 van rechtswege overging naar Arriva?
'In het begin ben je pissig. "Hoe halen ze het in hun hoofd." Maar ik kon de knop snel omzetten. Dat kwam ook omdat bleek dat ik een leuke job te doen had. Ik heb veel implementaties van nieuwe concessies geleid. Voor het HR werk zit daar veel uitdaging in. Het overnemen van medewerkers en het inpassen van een nieuwe organisatie. Allemaal werkzaamheden waar ik elke keer weer met veel plezier aan ben begonnen.'
Je bent jarenlang voorzitter geweest van het SOBF (Sociaal Onderling Bijstand Fonds)? Wat is je het meest bijgebleven?
'De toevoeging van het fonds van Centraal Nederland. Dat was een hele strijd omdat het SOBF en het fonds van Centraal Nederland fundamenteel verschilde. Naast het bestaande wantrouwen, tussen NZH en CN, gaf dit nogal problemen. Uiteindelijk is het prima gelukt. Daarnaast staat mij de sfeer bij de voorvergaderingen ook nog goed bij. Wij hebben met het fonds, dat het financieel altijd prima heeft gedaan, veel goed kunnen doen. Medewerkers die voor kosten kwamen te staan op medisch en sociaal gebeid konden wij een financieel handje helpen.'
Hoe kijk je terug op je eigen carrière?
'Met heel veel plezier. Ik heb altijd gezegd, als NZH een bedrijf was dat heipalen had geproduceerd, dan was ik er binnen een jaar vertrokken. Maar doordat zowel het product als mijn werk zo dicht bij de mensen stond is het mij blijven boeien. Ik heb nooit de neiging gehad om naar een andere bedrijfstak over te stappen. Ik kan dus met recht zeggen dat ik met heel veel plezier in het openbaar vervoer heb gewerkt.'
René Moeskops is door Herman Opmeer geïnterviewd en gefotografeerd. Lees het interview met René Moeskops dat is verschenen in Consolid Nieuws van april 2013.
Mocht hij met mij contact op willen nemen, dan kan dat via mijn e-mailadres.
Cora Leek